Author :
Abstract
İmam Süyûtî tarafından alfabetik tarzda tasnif edilen el-Cami'u's-Sağîr'in pek çok şerhi yapılmıştır. Bu doğrultuda incelememizin amacı el-Câmi‘u’s-Sağîr’in ilk dönem şerhlerinden olan el-Azîzî’nin kaleme aldığı es-Sirâcü’l-Münîr isimli eserindeki yöntemini tespit etmektir. Çalışmada tasviri ve tahlîlî bir yöntem benimsenmiştir. Tarafımızdan yapılan incelemeler neticesinde el-Azîzî’nin şerhini telif ederken çoğunlukla el-Alkamî’nin el-Kevkebü’l-Münîr’ini, el-Münâvî’nin et-Teysîr’ini ve hocası el-Hicâzî el-Vâ‘iz’in Fethu Mevlâ’n-Nasîr’ini temel kaynaklar olarak kullandığı tespit edilmiştir. Diğer yandan el-Azîzî’nin es-Sirâcü’l-Münîr eserini, benimsediği yönteme binâen zengin içerikli şerh türünde değerlendirmek pekâla mümkündür. Zengin içerikli şerhlerde; farklı tarikleri zikretme, râvî tasarruflarını belirtme, sened tahlîli ve tenkidi yapma, ricâl analizinde bulunma (cerh-ta‘dil durumunu belirtme, isim, künye, lakaplar hakkında bilgiler verme), metinde geçen kelime ve kavramları sarf-nahiv yönünden tahlîl etme; âyet, hadîs ve Arap şiiri ile istişhâdda bulunma, fıkhî ve kelâmî yorumlar yapma, sebeb-i vürûdu nakletme, rivâyetler arasındaki teâruzu giderme, hadîsin anlamını bütünleme gibi yöntemler benimsenmiştir. el-Azîzî bu yöntemlerin çoğunu sıklığı farklı olmakla birlikte es-Sirâcü’l-Münîr’de uygulamıştır. el-Azîzî, hadîslerin sıhhat derecelerini kısaca beyan etmekle birlikte sened tahlîli ve tenkidinden kaçınmıştır. el-Câmi‘u’s-Sağîr’de senedlerin nakledilmemesi, es-Sirâcü’l-Münîr’in ana kaynaklarında sened tahlîli ve tenkidine neredeyse hiç yer verilmemiş olması, el-Azîzî’nin de sened tahlîli ve tenkidini yapmamasına neden olduğu söylenebilir.
Keywords
Abstract
Al-Jāmi' al-Saghīr compiled by al-Suyūtī in alphabetical order has been the subject of numerous commentaries. In this context, the purpose of this study is to determine the method used in the work named al-Sirāj al-Munīr written by al-Azīzī, which is one of the first period commentaries of al-Jāmi' al-Saghīr. A descriptive and analytical method was adopted in the study. As a result of the research, it has been determined that while composing his commentary, al-Azīzī primarily relied on three sources: al-Kawkab al-Munīr by al-Suyūtī’s student Alqamī, al-Taysīr by al-Munāwī, and Fath Mawlā al-Nasīr by his teacher Hijāzī Wā‘iz. On the other hand, it is possible to evaluate it as a type of commentary with rich content, based on the method adopted by al-Azīzī in his work. In commentaries with rich content, the following methods is adopted: Morphological and grammatical analysis of words and terms, citing Qur’anic verses, hadiths, and Arabic poetry for support, jurisprudential (fiqh) and theological (kalām) interpretations, narrating the reasons for the hadith’s occurrence (sabab al-wurūd), resolving contradictions between different narrations and completing abbreviated hadith texts. Al-Azīzī applied most of these methods in al-Sīrāj al-Munīr, although their frequency varied. The fact that the chains of hadiths were not transmitted in al-Jāmi' al-Saghīr and that al-Azīzī's main sources focused on textual analysis and criticism led al-Azīzī to make very limited chain criticism and narrator evaluation.
